خلاصه تاریخ ایران از روزگار باستان تا امروز

<p> جنگ الجزایر و استقلال آن کشور از فرانسه در دوران ریاست جمهوری دوگل رخ داد. در اواخر سال 1287ق/1908م، با تشکیل اداره روزنامجات دولت عِلیه و دارالطباعه ممالک محروسه و دارالترجمه دولتی دولتجاه به ریاست محمدحسنخان صنیع الدوله، سه روزنامه دولتی و ملتی و عملی تعطیل شد. سه شماره، یعنی شمارههای 15محرم و 14ربیعالاول و 12ربیعالثانی1283ق/1904م، این نشریه با عنوان روزنامه ملت سنیه و ایران و سیوسه شماره آن، از جمادیالاخر1283 تا جمادی الاخر 1287ق/1908م، با عنوان روزنامه ملتی انتشار یافت (قاسمی، 1374: 12). مرحوم محمد صدرهاشمی در مقالهای با عنوان «چند روزنامه مهم در زمان ناصرالدینشاه» مینویسد: «روزنامه ملّتی در رسالهای که ناصرالدینشاه کارهای دولتی را پس وزارتخانههای متعدد تقسیم نموده و اداره وزارت علوم و صنایع و تجارت و مدرسه دارالفنون و دارالطباعه را به عهده علیقلیمیرزا اعتضادالسلطنه واگذار کرده، تاسیس شده است. نخستین شماره این روزنامه با عنوان روزنامه ملت سنیه ایران، در 15محرم1283ق/1904م منتشر شد. با توجه به توضیحات دادهشده، به نظر میرسد سفرنامه اعتضادالسلطنه بهعنوان یک منبع تاریخ محلی، کمک شایانی به آشکارشدن اوضاع اجتماعی و فرهنگی مازندران در آن سنوات میکند. اگرچه قومس و جربد جزء مازندران محسوب نمیشد، این اثر به «شهرهای مازندران» معروف شد.</p>
<p> اعتضادالسلطنه نیز اطلاعات مربوط به چالوس، کچه پاکلار، رویان و همچنین جربد و قومس را ترجمه کرد. مسی اولین هت تریک خود را در سال ۲۰۰۹، در کوپا دل ری و در بازی برابر اتلتیکو مادرید به انجام رساند، که در نهایت بارسلونا بازی را ۳ بر ۱ به سود خود به پایان برد. معجمالبلدان کتابی است که یاقوت حموی در سال 615ق/1236م، در مروشاهجان شروع به تالیف آن کرد و در 20صفر621/1242م در حلب به پایان رسانید و به قفطی علیبنیوسف، وزیر حلب، پیشکش کرد. وی در این باره چنین مینگارد: «در پیشاور میوههای گرمسیری مرغوب، غلات و حبوب بسیار نیکو خاصه برنج آنجا که به لطافت در تمام روی زمین معروف است. در زیر تصویر دورنمای مسجد، به خط نستعلیق درباره انتشار روزنامه چنین آمدهاست: «از جانب سنیالجوانب همایون شاهنشاهی خلدالله ملکه و سلطانه امر و مقرر است که روزنامه ملّتی بر سبیل آزادی نگارش یابد تا خاص و عام از فواید آن بهره یابند». مؤلف در سه جای کتاب، به تاریخ نگارش این اثر اشاره میکند: «در سال تألیف این مختصر رساله که سنه یکهزار و دویست و هفتاد و سیم هجری است» (اعتضادالسلطنه،1273: 24،81،146). اعتضادالسلطنه همانند سایر وطندوستان همعصر خود، همواره دغدغه حفظ تمامیت ارضی ایران را داشت؛ زیرا در همان سالها، هرات بهطور رسمی از ایران جدا شده بود. </p>
<p> نویسنده به قوت غالب اهالی، نوع محصولات، میوهها و ترکیب جمعیتی در هر شهر اشاره میکند. وی به اتفاق شاهزاده فرهادمیرزا از فضلای نامور، ملاعلی اصفهانی ریاضیدان و میرزااحمد حکیمباشی کاشانی، از خرابههای رصدخانه دیدن کرد و شرحی از مشاهدات و اطلاعات خود نگاشت. رصدخانه مراغه از دیگر آثار اعتضادالسلطنه است. «اهالی محل این مکان را رصدخانه داغی مینامند و مؤیدالدین عرضی رسالهای در باب آلات و ادوات رصدگاه مراغه نوشته و تل رصد را در سمت غربی مراغه معین کردهاست. اشعریان از قبایل ساکن در سواحل غربی یمن بودند. نیروهای اورامان در نخستین اقدام خود محمدباقرخان، نوﮤ محمدحسینخان صدر اصفهانی حاکم مریوان را که یکی از نزدیکان معتمدالدوله بود، به اسارت گرفتند و با فرستادن پیغامی، آزادی او را به آزادی زندانیان اورامی مشروط کردند. در سال 1382 که با خانم روح الله خالقی در خصوص انتشار آثار مرحوم خالقی صحبت می کردیم پیشنهاد دادن مدارکی را که از پدر ایشان یادگار مانده است را انتشار کنیم. ناصرالدینشاه در سفر سال 1285ق/1906م به کلاردشت، به علیقلیمیرزا اعتضادالسلطنه، وزیر وقت علوم ایران، دستور داد اطلاعات مربوط به نواحی شمال را از کتاب معجمالبلدان یاقوت حموی و مراصدالاطلاع که در واقع خلاصه کتاب یاد شدهاست، به فارسی ترجمه کند. </p>
<p> پس از در گذشت کریم خان زند دگرباره جانشینان او به جان هم افتادند و با جنگ و نزاعهای مستمر، زمینه تقویت و کسب اقتدار آغا محمد خان و سلسله قاجار را فراهم آوردند. این مقاله در دو بخش پاسخ گوی پرسش های اساسی تحقیق است: در بخش نخست جایگاه تأثیرگذار شاهنامه در بافت متنی تاریخ جهانگشا و انعکاس نگرش فکری جوینی نسبت به شاهنامه روشن و در بخش دوم با تأمل بر رویکرد تفسیری جوینی در پردازش شخصیت های تاریخی، گذار از اسطوره به تاریخ در حوزة شخصیت پردازی آگاهانة جوینی مورد بحث و بررسی واقع می شود. نگاه به مسائل اجتماعی و همچنین فولکلورهای مردم این سرزمین، در کتاب اعتضادالسلطنه موج میزند. همانطورکه پیش از این گفته شد، هدف از انتشار این روزنامه انعکاس اندیشهها و عقاید مختلف مردم بود؛ اما روزنامه روزبهروز از هدف اولیه خود دور شد. رسول خدا(ص) خشمگین شد و به حذیفه گفت: آنها را دور گردان و بگو کنار بروید و گرنه شما را با نام و نام پدر صدا مىزنم ­(یعقوبی، ­1371: 1/430). حذیفه به جانب من آکادمی ژرف اندیش ان رفت و با چوبی که در دست داشت شروع به ضربهزدن به صورت مَرکوبهاى آنها کرد.</p>