تاریخ صرفا روایت وقایعی نیست که در گذشته اتفاق افتادهاند

<p> تاریخ صرفا روایت وقایعی نیست که در گذشته اتفاق افتادهاند بلکه در آن تحلیل وقایع و تفسیر آنها و کاوش درباره میزان تاثیرگذاریشان دارای اهمیت بالایی است و مورخان چنین کارهایی را نیز انجام میدهند. کلینتون رئیس جمهور دورانی بود که طولانیترین دوره رشد اقتصادی در حال صلح به شمار میآمد که بودجهٔ میزان و مازاد کلی را در برداشت. که مسئولیتهایی را مشخص میکند، از جمله گزارش مستقیم اسقفها و مافوق خود به مقر مقدس ، در حالی که همزمان اسقف دیگری را در اسقف اعظم اسقف متهم درگیر میکند. مالکیت زمین مقولهای پیچیده و ظریف است که در هر منطقه رنگ و بوی خاص خود را دارد. از سوی دیگر فراز و فرود قیمت زمین در مناطق مختلف به دلایل گوناگون اقلیمی و اقتصادی نیز جزوی از تاریخ هر ناحیه است که در کتب تاریخ محلی بدان توجه میشود. تجارت در ابعاد گوناگون اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و فرهنگی یک شهر اثر میگذارد. منصبی که از زمان شاه عباس تا زمان مولف در دست یک خاندان متنفذ قرار داشت (وزیری، 1353: 68ـ 63). سپس طایفة منشیهای کرمان را آورده که « اصلاً مردم بلوک بردسیر میباشند» (وزیری، 1353: 70). بعد از آن نیز به سراغ طایفة مستوفیهای کرمان رفته که از اعقاب امیر مبارزالدین محمد بودند (وزیری،1353: 71) گفتنی است بعضی محلی نگاران حلقة مدیریت را فراخ تر کرده و دیگر کارگزاران دولتی را نیز یاد کردهاند. </p>
<p> نادرمیرزا یکی از نخستین فصول کتابش را «فی تقسیم قنوات تبریز» قرار داد. کلانترضرابی نیز در مقابل این سوال که «در آن حدود مال التجاره چه خارج و داخل میشود و چه متاعی بیشتر خریدار دارد و طریقة خرید و فروش و گمرک و راه داری از چه قرار است» چند صفحهای را به شرح صادرات و واردات کاشان اختصاص داده خصوصاً آن که در ستونهای جداگانه مشخص کرده است که از سمت اصفهان، یزد، قزوین، خراسان وجزآن چه چیزهایی وارد میشود و هر جنس کوتواری آن (گمرکی آن) چقدر است. او اطلاعات، گزارشها و اسناد زیادی از گمرک بندرعباس را در کتاب خود آورده است. او به همراه محمدعلی کلی اسطوره بوکس و پله اسطوره فوتبال ۳ شخصیت تاریخی و برگزیده ورزشی قرن بیستم هستند که بیشترین تأثیر گذاری را در ورزشهای خود در سطح جهان تا به امروز گذاشتهاند. اما کتابی که بیش از دیگران به برشمردن محصولات و نحوه و آلات کاشت، داشت و برداشت نظر دارد «تاریخ کاشان» است. در واقع وبر معتقد است که صوفیه، کار کردن را موجب دور شدن از خداوند میدانند و همواره در حال مراقبه و تامل هستند و تنها با استفاده از نذورات و صدقات و مواهب طبیعی روزگار میگذرانند(Weber,1964:172)، اما آنچنان که توضیح داده شد، توجه به کسب و کار و بهرهمندی از مواهب دنیوی، تاثیرات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، عامالمنفعه و… و حضور فعال بزرگان صوفیه در جامعه خویش را نمیتوان مطابق با رویکرد وبر دانستنوشتن کتاب تاریخ درسی توسط سیاستمداران نیز اگر چه دارای مزایایی بود و با ذوق و نوآوری انجام گرفت؛ ولی پارهای ملاحظات سیاسی را هم به درون محتوای آموزشی کشاند که شایستة نظام تعلیم و تربیت نبود. کسانی که در نظام اداری گذشته و امروز شهر، دارای سمتی بودهاند وزرا، مستوفیان، داروغهها، کلانتران و حتی کدخدایان نیز جزوی از نظام اداری بودند که در کتب تواریخ محلی ذکری از آنها به میان آمده و یا سلسلة آنها برشمرده شده است. می­دانیم که ادیب پیشاوری تا قبل از سرودن مثنوی قیصرنامه دارای اشعار بسیاری در قالب قصیده و غزل به زبان فارسی و عربی است. به طور مثال در منطقه آران و بیدگل، فارسی رایج است ولی با لهجه های متفاوت مخصوص آن محل گویش انجام می شود. مورخین محلی در هرجا توجهی خاص به صنعت و معیشت غالب مردم داشته، آن را با جزئیات زیاد در اثر خویش مذکور داشتهاند. این هر دو مقوله با تاریخ جوامع بشری هم زاد بودهاند، اما بدین سبب که مورخ محلی مجال بیشتری دارد تا وارد جزئیات امر شود، بیش از مورخین عمومی بدین دو مقوله پرداخته است. ادارات در هر نقطهای از ایران کمابیش فعال هستند اما نوع برخورد متقابل بین نظام اداری هر شهر با توجه به امکانات، نیازها و توانمندی ها، متفاوت است.</p>
<p> علاوه بر آن چندی است عمل مسگری نیز بسیار رونق گرفته بخصوص آن که دو سالی است «امین الدوله» بازاری مخصوص این کار با 120 دکان برپا کرده در آن حجرات همه استادانِ «سوهانگر و سفیدگر و چرخساز و کندهکار و گدازنده و غیره که همه از ملزومات و متفرعات عمل نحاس است سال به دوازده ماه مشغول ساختن و پرداختن انواع و اقسام مسینه آلات هستند» (کلانتر ضرابی، 1341: 228) مس گری در کاشان رونق یافت، اما پارچه بافی این شهر در عصر قاجار به دلیل ورود پارچههای خارجی راه نزول یافته بود. پس بیمناسبت نیست اگر کلانتر ضرابی احساس نگرانی کرده، بنویسد صنف شعرباف و نساج کاشانی «چندی است به واسطة کسادی بازار به کلی از کار برکنارند و قریب یک ربع مردم این شهر اجزای این صنعتند که همه شکسته و متفرق و پریشان شدهاند» (کلانتر ضرابی، 1341: 448) چند دهه پیش از او در سال 1245ق/ 1829م که خودزکو در گیلان خدمت میکرد هشدار داد به واسطه ورود پارچههای ارزان خارجی «تولید صنایع محلی به نحو روزافزونی رو به کاهش و انحطاط نهاده است» (خودزکو، 1388: 91) این کنسول روسیه در رشت، فصلی از کتابش را به «تولیدات کارخانهای» گیلان اختصاص داده و با برشمردن نه نوع پارچه ابریشمی ساخت مردم گیلان، داستان مبارزه پنهان پارچههای خارجی و داخلی در گیلان را شرح میدهد.</p>